Ahlak Mektebi
Ahlakın, insan yaratılışını ifade eden bir yanı olduğu kadar eğitimle de kazanılabilen bir yönü olduğu unutulmamalıdır. Bireyin; hoşgörülü, iyimser, karamsar, tez canlı olup olmaması, elbette ki yaratılışıyla birlikte var olan bir durumdur; ancak kişinin gerek ailesinden gerek arkadaşlarından, kısacası çevresinden de bazı özellikler alması mümkündür.
Ahlakın şekillenmesinde etkili olan çevre içerisinde ailenin etkisi, diğer faktörlerden daha fazladır. Zira henüz dış etkilere maruz kalmamış, taze bir zihin dünyasıyla baş başadır aile. Yaratılıştan getirilen ve her biri bir hazine olan ahlaki özelliklere farklı ve zararlı özellikler eklenmemiştir. Bu yüzden ailede başlayan eğitim, çok önemlidir. Anne ve babanın, çocuklarını eğitirken bu duruma dikkat etmeleri, hem çocuğun kişiliğinin oluşmasında hem de toplumun sağlam temeller üzerinde yükselmesinde önemlidir.
Aile içinde sevgi, saygı ve güzel ahlak gören çocuğun, bu aile mektebinin değerlerinden etkilenmemesi mümkün değildir. Anne ve babanın eğitiminden geçmeye hazır olan çocuğun ahlakının oluşması, en çok dikkat edilmesi gereken noktadır. Ebu Hüreyre (r.a.)’den rivayet edildiğine göre, Allah Resulü (sav) şöyle buyurmuştur: “Her doğan çocuk, fıtrat üzere doğar. Sonra anne babası; onu, Yahudi, Hıristiyan veya Mecusi yapar.”[1] Allah Resulü de bu duruma dikkat çekerek bu evrenin ne kadar önemli olduğunu göstermek istemiştir. Çünkü fıtrat üzere doğan çocuk, Allah’a, herkesten çok daha yakındır. Onun fıtratında kötülük, çirkinlik, insanı üzen herhangi bir özellik bulunmaz. Ne hakaret etmesini bilir, ne yalan söylemeye ihtiyaç duyar ne de kimseyi kandırmak gibi planlar yapar. Herkese gülücükler dağıtan, her şeyi eğlenmek için fırsat bilen, kimsenin canını yakmak için uğraşmayan bir ahlak üzeredir. İşte bu kadar saf ve güzel bir ahlak üzerine olan çocuğun, aileden öğreneceği yeni şeyler büyük bir önem arz etmektedir. Aile, çocuğun üzerine ne kadar titrerse ahlakı da o kadar güzel olacaktır. Bunun tam aksi bir ortam oluşursa şayet ailede, çocuğun ahlakının da bozulması söz konusu olacaktır.
Peki, çocuğun ahlakının iyi bir biçimde şekillenebilmesi için neler yapmak, nelere dikkat etmek gerekir. Aslında takip edilecek yol bellidir ve bu yolun takip edilmesi, işlerin çok daha kolay olmasını sağlamaktadır. Âlemlere rahmet olarak gönderilen Allah Resulü (sav), bizim için en güzel örnek olarak çıkıyor karşımıza. “Ben, güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim”[2] diyen Allah Resulünün, bu düşünceyi desteklediğini açık bir biçimde anlamaktayız. Güzel ahlak bakımından peygamberin iyi bir örnek olduğunu ayetlerde de görmekteyiz. Allah Teâlâ, Kur’an-ı Kerim’de, Peygamberimiz (sav) hakkında şöyle buyurmuştur: “Ve şüphesiz sen, büyük bir ahlak üzerindesin.”[3], “Şüphesiz ki Allah’a, ahiret gününe iman edenlerle Allah’ı çok anan kimseler için Allah’ın elçisinde güzel bir örnek vardır.”[4] Allah’ın methettiği, onda güzel örneklikler olduğunu zikrettiği Allah Resulünün takip edilmesi, ondan yöntem alınması, işleri daha da kolaylaştıracaktır.
Allah Resulü, pek çok hadiste insanın güzel ahlaklı olması için öğütler vermekte, onlara takip edebilecekleri yöntemler sunmaktadır. “Nevvâs İbni Sem’ân (ra), şöyle dedi: Rasulullah’a (sav) iyilik ve kötülüğün ne olduğunu sordum. Buyurdu ki: İyilik, güzel ahlâktan ibarettir. Günah ise kalbini tırmalayıp durduğu hâlde insanların bilmesini istemediğin şeydir.”[5] Anne ve babanın çocuklarına her şeyden önce güzel ahlaklı olmalarını öğütlemesi, onlara bu konuda örnek olması gerekir. Güzel ahlakın özünün iyilik olduğunu, bu hadisten açık bir biçimde görüyoruz. Kötülüğün kalbi tırmaladığı, rahatsız ettiği, bir noktada yok ettiğini yine bu hadisten öğreniyoruz.
Bir başka hadiste de ahlakın güzel tutulması gerektiğinin tavsiye edildiğiyle karşılaşıyoruz. Ebu Hüreyre’den (ra) rivayet edildiğine göre, Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: “Müminlerin iman bakımından en mükemmeli, huyu en iyi olanıdır. Hayırlınız, kadınlarına karşı hayırlı olanlardır.”[6]
Güzel ahlakın aile içerisinde oluştuğunu, şekillendiğini pek çok farklı noktadan görmek mümkündür. Aile, bu kadar önemli iken çocuğun ahlakının şekillenmesinde aileden sonra en etkili faktör olan çevreye, çok fazla pay bırakmamak gerekir. Tüm bu sebeplerden dolayı ebeveyn, çocuğunun eğitimiyle ciddi bir biçimde ilgilenmeli, onu tanımadığı ortamların zararlı etkilerinden korumalıdır. Çocuğa zaman ayırmalı, onunla konuşmalı, onu dinlemeli kısacası onunla kaliteli zaman geçirmelidir.
Taşkın ÖNEL
[1] Buhari, Tefsir (Rum), 2.
[2] Muvatta, Hüsnü’l-Hulk, 8; Ahmed b. Hanbel, 2/381
[3] Kalem, 68/4
[4] Ahzâb, 33/21
[5] Müslim, Birr 14, 15. Ayrıca bk. Tirmizî, Zühd 52
[6] Tirmizî, Radâ’ 11. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Sünne, 15; İbni Mâce, Nikâh 50
Follow
